en
Víctor EriceVíctor Erice

Víctor Erice

Kino jest strzałą, która przebija się przez iluzję, i raną, która odsłania nam to, co utraciliśmy i czego nie potrafimy odzyskać. (Víctor Erice)

W 2016 roku Wrocław jest Europejską Stolicą Kultury. To miano dzieli z baskijskim San Sebastian, stąd w programie tegorocznego festiwalu retrospektywa Kino baskijskie: trzy pokolenia reżyserów. Kino baskijskie mimo długiej tradycji, różnorodnego i ciekawego dorobku pozostaje nadal mało znane zagranicznej publiczności. Na festiwalu zaprezentowane zostaną dzieła takich twórców jak: Montxo Armendáriz, Ana Díez, Pedro Olea, Imanol Uribe, Daniel Calparsoro oraz Julio Medem. Jednym z mistrzów kina baskijskiego i europejskiego jest Víctor Erice, który na festiwalu będzie miał pełną retrospektywę. Najważniejszym jego filmem i jednym z najważniejszych filmów hiszpańskich jest Duch roju z 1973 roku.

Victor Erice jest hiszpańskim reżyserem, scenarzystą i producentem uznawanym za jednego z najwybitniejszych mistrzów kina w tym kraju. Urodził się w 1940 roku w baskijskim miasteczku Karrantza Harana, a gdy miał kilka miesięcy, jego rodzice przenieśli się do San Sebastián. Później związał swoje życie z Madrytem, gdzie studiował najpierw prawo i nauki polityczne, a potem reżyserię, którą ukończył w 1963 roku. Jeszcze w czasie studiów zajął się produkcją telewizyjną i podjął współpracę jako krytyk filmowy z czasopismami Nuestro Cine i Cuadernos de Arte y Pensamiento - w obu tych dziedzinach pozostaje zresztą aktywny do dziś. W tym samym czasie zaczął też stawiać swoje pierwsze kroki w branży filmowej, pracując przy scenariuszach do filmów Miguela Picazo (Ciemne sierpniowe sny Oscuros sueños de Agosto) oraz Antxona Eceizy (Najbliższa jesień El próximo otoño) i występując jako aktor w Antoñito wraca do domu (Antoñito vuelve a casa) Manuela Revuelty. Już wtedy zaczął też realizować swoje pierwsze projekty krótkometrażowe, przygotowując się do pełnometrażowego debiutu, Ducha roju (1973).

Duch roju to opowieść o dzieciństwie, wyobraźni, strachu i innych gęstniejących od życia emocjach, którą Erice zapisał się jako jeden z najwybitniejszych autorów kina hiszpańskiego i najciekawszych reżyserów współczesnych w ogóle. Pełnometrażowy debiut tego twórcy oczarowuje subtelnością i lekkością, a zarazem uroczystością i powagą. Równie ważny jak sama historia jest w nim nastrój, budowany m.in. przez niepokojącą muzykę skomponowaną przez Luisa de Pablo (znanego ze współpracy z Carlosem Saurą) oraz rozciągające się w kadrze pejzaże – surowe, jesienne i puste, przepełnione ponurą magią. Akcja filmu rozgrywa się w kastylijskiej wiosce, w 1940 roku – wkrótce po zakończeniu wojny domowej, której ślady wciąż są obecne. Pewnego dnia trafia do niej objazdowe kino, przedstawiające mieszkańcom Frankensteina. Wśród widzów są dwie siostry: Ana (zjawiskowa, odkryta przez Erice'a dla kina Ana Torrent) i nieco starsza od niej Isabel (Isabel Telleria). Dla obu dziewczynek seans ten okaże się przełomowy – od tego czasu będą zafascynowane tajemnicą śmierci, którą każda z nich będzie starała się rozwikłać na własny sposób.

Pod względem tego, jak bardzo wystudiowane jest jego kino i jak duże odstępy czasu dzielą tworzone przez niego dzieła, hiszpańskiego reżysera często zestawia się m.in. z Carlem Theodorem Dreyerem i Terrence'em Malickiem. W następnych latach nakręcił bowiem zaledwie dwie kolejne produkcje pełnometrażowe i kilka krótkometrażowych, włączonych w zbiorowe projekty, m.in. prezentowane w polskich kinach 10 minut później: trąbka (2002) i pokazywane na 13. MFF T-Mobile Nowe Horyzonty Centro Histórico (2012).

Filmografia:

1961 Na tarasie / En la terraza / On the terrace (kr.m.)

1962 Strony z zagubionego dziennika / Páginas de un diario perdido / Pages from the lost diary (kr.m.)

1963 Zagubione dni / Los días perdidos / Lost Days (kr.m.)

1966 Pomiędzy drogami / Entre vías / Between the Ways (kr.m.)

1969 Wyzwania / Los desafíos / The Challenges (kr.m.)

1973 Duch roju / El espíritu de la colmena / The Spirit of Beehive

1983 Południe / El sur / The South

1992 Słońce pośród liści pigwy / El sol del membrillo / The Quince Tree Sun

1995 Celebrate Cinema 101 (nowela Preguntas al atardecer)

2002 Dziesięć minut później: trąbka / Ten Minutes Older: The Trumpet (nowela Lifeline)

2006 Czerwona Śmierć / La Morte Rouge (kr.m.)

2007 Korespondencja / Corresponencia - 10 cartas con Abbas Kiarostami (dok.)

2011 3.11 A Sense of Home (nowela Ana)

2012 Centro Histórico (nowela Cristales rotos)