Grecki mistrz artystycznego kina, bohater retrospektywy 8. MFF Nowe Horyzonty we Wrocławiu, Theo Angelopoulos zmarł wczoraj w szpitalu w wyniku poważnych obrażeń. Podczas pracy nad jego ostatnim filmem The Other Sea doszło do wypadku, reżyser został potrącony przez motocykl. Miał 76 lat.

"Theo Angelopoulos nie tworzy kina łatwego, konwencjonalnego, schlebiającego obowiązującym gustom i modom. Autor Podróży na Cyterę przez lata wydawał się najbardziej wyrazistym kontynuatorem kina lat 60., apologetą ówczesnego języka i artystycznego zaangażowania - zastępującego postmodernistyczne gry modernistycznym narcyzmem, koncepcją dzieła elitarnego, osobnego, świadomie skazującego się na obojętność masowej publiczności. Dziś wydaje się mieć wielu naśladowców i z roli epigona wyrasta na jednego z najbardziej wpływowych twórców kina autorskiego. W jego ramach stał się patronem filmowej melancholii i minimalizmu, które jednak skrywa bogactwo znaczeń. (...)

W filmach niweluje klasyczną dramaturgię i emocjonalną ekspresję, preferuje niedopowiedzenie, subtelną symbolikę i kontemplację. Dla niego kino nie musi być zakładnikiem prozy, linearnej narracji i ciągu zdarzeń lub dialogów. Angelopoulos woli poezję i impresyjność rysunku. Dzięki wyrafinowanym plastycznie obrazom wznosi się ponad materialność świata, geograficzną konkretność miejsca i jednostkowość losu. Angelopoulos jest bowiem reżyserem archetypów i metafor, uaktualnionych mitów i poetyckiego obrazowania świata. Czuje się filmowym kontynuatorem tradycji nowożytnej greckiej poezji, Konstandinosa Kawafisa, Jorgosa Seferisa i Odisseasa Elitisa. Twórca Płaczącej łąki swoje filmy składa więc z kunsztownych ujęć, zakomponowanych z operatorską i choreograficzną precyzją, w których zamyka metaforyczną myśl w podobny sposób, w jaki poeta poszukuje najbardziej odpowiedniego dla przenośni słowa."

Rafał Syska: Theo Angelopoulos - poezja obrazu

"Coraz bardziej pustoszeje nam filmowy parnas. Po śmierci Antonioniego i Bergmana coraz trudniej we współczesnym kinie o twórcę, któremu z czystym sumieniem moglibyśmy przypisać miano mistrza. Niewielu ostało się reżyserów, którzy nie oglądając się na mody realizowaliby z takim uporem własną, autorską wizję kina, stanowiąc przy tym punkt odniesienia dla kolejnych pokoleń twórców.
W kinie greckim, choć śmiało można by rzec, że w europejskim czy nawet światowym, taki status posiada od co najmniej ćwierćwiecza Theodoros Angelopoulos. Twórca jakże "grecki", głęboko zakorzeniony w kulturowej tradycji swego kraju, a przecież na wskroś uniwersalny. Co ciekawe, Grecja widziana oczami Angelopoulosa niewiele ma wspólnego z dionizyjskim obrazem słonecznej krainy czy z pielęgnującą swój starożytny rodowód ostoją platońskich ideałów.

Twórca Podróży na Cyterę [filmu z 1984 roku] potrafi być przenikliwym krytykiem duchowej kondycji swoich rodaków. Potrafi czytać swój kraj z eseistyczną pasją: nie tylko uważnie obserwując czasy teraźniejsze, ale także rewidując jego skomplikowaną przeszłość. W każdym z tych opisów zaszyfrowana zostaje metafora ludzkiego losu, czytelna pod każdą szerokością geograficzną, a szczególnie w Europie doświadczonej przez traumy XX wieku."

Anita Piotrowska: Pejzaże we mgle. Kino Theo Angelopoulosa

"Ambitną, niełatwą w odbiorze twórczość Theo Angelopoulosa - greckiego wizjonera i poety kina - stawia się na równi obok dzieł Andrieja Tarkowskiego czy Miklosa Jancso. Tak jak i oni Angelopoulos wykreował na ekranie swój własny świat, opisywany językiem niepodobnym do żadnego innego. W jego filmach dominuje perspektywa historyczna. Psychologię zastępują misterne inscenizacje scen zbiorowych. Zamiast dynamicznego montażu stosowane są bardzo długie ujęcia, trwające czasami po kilka minut. Uwaga reżysera kieruje się w stronę rozległej panoramy przestrzeni, skupia się na śledzeniu pozornie bezładnego ruchu wielu postaci. Przeszłość niepostrzeżenie przechodzi w teraźniejszość."

Janusz Wróblewski: Theo Angelopoulos - grecki wizjoner i poeta kina


Retrospektywa: Theo Angelopoulos (8. NH)

O Theo Angelopoulosie (8. NH)

Theo Angelopoulos - Carte Blanche (8. NH)

Rafał Syska, Poezja obrazu. Filmy Theo Angelopoulosa, Rabid, Kraków 2008