piątek 29.01.2010 g. 18.00

Galeria Design - BWA Wrocław, Świdnicka 2-4

Galeria Design i wydawnictwo Świat Literacki/Czuły Barbarzyńca Press zapraszają na wieczór autorski Adriany Prodeus, autorki książki "Themersonowie. Szkice biograficzne". Gościem specjalnym spotkania bedzie Alicja Jodko (Galeria Entropia, Wrocław).

Franciszka Themerson (1907-1988) zajmowała się rysunkiem, malarstwem, ilustrowała książki, projektowała scenografie teatralne. Stefan Themerson (1910-1988) pisał powieści, opowiadania, eseje filozoficzne, książki dla dzieci, stworzył Poezję i Operę Semantyczną. W przedwojennej Warszawie wspólnie realizowali filmy eksperymentalne, w Londynie prowadzili wydawnictwo Gaberbocchus, publikując "bestlookery" o oryginalnej szacie graficznej.

Książka Adriany Prodeus może być nazwana eseistyką emocjonalną. Nie tracąc skrupulatności badacza utrzymuje pełną zachwytu, zmysłową przyjemność obcowania z geniuszem. Bez przypinania łatek i obnażania historycznych stygmatów opisuje tę oryginalną twórczość na tle dwudziestowiecznego modernizmu. Wprowadza w świat przenikających się działań obojga małżonków, w przejrzysty sposób przybliża różne dziedziny ich aktywności, znane dotąd głównie z trudno dostępnych, rozproszonych publikacji.

Polecamy też książkę Stefana Themersona O potrzebie tworzenia widzeń, wydaną przez CSW Zamek Ujazdowski i Fundację Sztuka i Współczesność (Warszawa 2008). Tekst ten został opublikowany po raz pierwszy w 1937 roku w drugim numerze f.a., pisma Spółdzielni Autorów Filmowych, założonego przez Themersonów w tymże roku (Stefan był redaktorem naczelnym, a Franciszka redaktorem artystycznym). Jest to najważniejszy tekst teoretyczny dotyczący filmu awangardowego, jaki ukazał się w Polsce w okresie międzywojennym. Jednocześnie posiada on znamiona wysokiej rangi utworu literacko-filozoficznego, pisanego w formie dyskursu.

Stefan Themerson opowiada w nim o wynalazku kina - ekranem jest u niego rozgwieżdżone niebo, a głównymi reżyserami mali mieszkańcy ziemi. Przedstawia własną historię kina począwszy od tego, jak dziewczyna z buszmeńskiego ludu dawnego wzięła garść tlejącego popiołu i cisnęła go w powietrze - i iskry stały się gwiazdami, poprzez urządzenie t.j. camera obscura, laterna magica, phenakistoskop, aparat fotograficzny i bioskop. Głosi pochwałę przypadku, polegającą na konstruowaniu ciągu obrazów w taki sposób, że choć był on kontrolowany przez twórcę filmu, to buduje znaczenia niezależne od pierwotnego zamierzenia. Przypomina o prawie tworzenia widzeń, tak jak nam się to podoba. Tekst O potrzebie tworzenia widzeń ukazał się w wersji książkowej w 1983 w wydawnictwie Gaberbocchus + De Harmonie w Amsterdamie pod tytułem The Urge to Create Visions.

Themersonowie