Artyści: Konstanty Brandel, Luis Buñuel, Max Ernest/Paul Éluard, Hans Hamngren, Tadeusz Kantor, André Kertesz, Jerzy Kujawski, Zbigniew Libera, Jill Magid, Michal Martychowiec, Jadwiga Maziarska, Aernout Mik, Jean-Pierre Norblin, Andrzej Pawłowski, Józef Robakowski, Jerzy Rosołowicz, Thomas Ruff, Zbigniew Rybczyński, Władysław Strzemiński, Stefan Themerson, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Krzysztof Wodiczko, Andrzej Wróblewski, Jan Ziarnko, Alicja Żebrowska

Dwudziestowieczna historia oka i jej ideowe motywacje ujęte są na wystawie w dwóch kolejnych odsłonach. Najpierw, wyraża ją transgresyjna próba spojrzenia w kierunku tego, co najgłębiej ukryte w nieświadomości (Max Ernst, Tristan Tzara, Luis Buñuel, Salvador Dali, Alicja Żebrowska, Jadwiga Maziarska). Tutaj, oko fantazmatyczne - bliskie surrealistom - jest ustawicznym zagrożeniem nieuchwytnej w widzeniu tożsamości człowieka. Druga część dotyczy wszechogarniającego wzroku modernistycznych radykałów (Jerzy Kujawski, Tadeusz Kantor, Jerzy Pawłowski, Józef Robakowski), którzy poprzez strukturę abstrakcji obrazowej chcieli spoglądać poza granice dostrzegalnego. Zagadnienia kosmicznej widzialności zanikającej w abstrakcji wyraża cykl eksperymentów Jerzego Kujawskiego nad "malarstwem w ruchu" (1949), Kineformy (1957) Andrzeja Pawłowskiego oraz film Uwaga malarstwo (1959) związany z twórczością informel Tadeusza Kantora. Podsumowaniem tej części wystawy jest utopijne widzenie sferyczne Zbigniewa Rybczyńskiego (wirtualna rzeczywistość), ku któremu prowadzą pełne paradoksów filmowe eksperymenty Stefana Themersona z jego "potrzeby tworzenia widzeń".

Kolejna część wystawy poświęcona jest współczesnym ideologiom patrzenia i postrzegania. Tutaj polityczna historia oka obejmuje swym zakresem marginesy tego, co dostępne dla wzroku, dotyczy peryferyjnej nieostrości spojrzenia i zamierzonych wykluczeń z pola obserwacji. Oko jest krytyką rzeczywistości, a widzenie formą oporu wobec represyjnym manipulacjom obrazem (Zbigniew Libera, Thomas Ruff, Aernout Mik, Jill Magid). Obrazy-fotografie z filmów porno Thomasa Ruffa ostro kontrastują na wystawie z filmem Aernout Mika, który jest montażem odrzuconych przez telewizje reporterskich wideo z walk i życia wojennego w byłej Jugosławii oraz instalacją Jill Magid, której podstawą jest niebezpieczna dla wolności totalność obserwacji człowieka przez kamery monitoringu ulicznego.

Równolegle z ideologiami oka wystawa rozwija inny wątek, bliższy technologiom widzenia. Rozpoczyna go umieszczony na samym początku ekspozycji fotoplastykon z "z egzotycznymi widokami", a obok miniatura Jana Piotra Norblina przedstawiająca "wędrownego właściciela panoramy" z 1872 roku. Dalej znajdują się obrazy zbudowane z soczewek Jerzego Rosołowicza (1968) oraz rekonstrukcja zapomnianej instalacji Krzysztofa Wodiczki z 1970 roku z "instrumentami do widzenia i słyszenia". Za nimi umieszczony jest obraz Stanisława Ignacego Witkiewicza z jego cyklu kompozycji astronomicznych w otoczeniu fotografii kosmosu wykonanych współcześnie przez teleskop Hubble'a. W tle długiego korytarza, w pewnym sensie jako podsumowanie wystawy, znajduje się praca amerykańsko-francuskiej artystki Sturtevant będąca projekcją repliki dzieła Marcela Duchampa zatytułowanej Duchamp Ciné. Jest to ponowoczesny "powidok" przekornego twórcy modernizmu.

Otwarcie wystawy Powtórka z teorii widzenia: 13.09.2010, godz. 18.00
Wystawa czynna do 01.11.2010
Kuratorzy: Prof. Andrzej Turowski, Zofia Machnicka
Koordynator projektu: Karolina Nowak
CSW Zamek Ujazdowski Galeria 2

więcej