Pippo Delbono

Włoski reżyser teatralny i filmowy, aktor, scenarzysta, pisarz i producent uznawany za jednego z najciekawszych autorów współczesnego europejskiego teatru. Założyciel kolektywu twórczego Compagnia Pippo Delbono. Urodził się w 1959 roku w miejscowości Varazze w Ligurii. Podczas nauki w liceum poznał argentyńskiego aktora Pepe Robleda, członka Libre Teatro Libre, z którym na początku lat 80. wyjechał do Danii. Młody Delbono uczył się kunsztu aktorskiego w zespole artystycznym Farfa pod kierownictwem aktorki teatralnej Iben Nagel Rassmusen z Odin Teatret. Podróżował po świecie, odwiedzając m.in. Chiny czy Indie. Do Włoch wrócił w połowie lat 80. Zadebiutował jako reżyser spektaklem Czas zabójców (Il tempo degli assassini, 1987). W tym samym roku doszło do jednego z najważniejszych spotkań na jego drodze twórczej – dołączył gościnnie do zespołu artystycznego Piny Bausch (Wuppertaler Tanztheater), z którym zrealizował jedno przedstawienie. Od legendarnej niemieckiej choreografki uczył się, jaką moc może mieć taniec na scenie. Taniec staje się jednym ze stałych elementów kreacji w repertuarze Delbono, po raz pierwszy pojawił się zresztą w Murze (Il muro, 1992). W tym samym roku zrealizował jedyną adaptację sztuki teatralnej w całej swojej karierze, Henryka V (Enrico V), w którym zagrał tytułową rolę.

Twórczość Włocha charakteryzuje "totalność", hybrydyczność, kontrapunktowość i konsekwentna reinterpretacja. Na cześć tragicznie zmarłego mistrza włoskiego kina Pier Paolo Pasoliniego zrealizował Gniew (La rabbia, 1995), a następnie jeden z najbardziej nagradzanych spektakli w jego twórczym dorobku - Bezdomnych (I barboni, 1997). W tej sztuce pojawił się po raz pierwszy jego ulubiony współpracownik - głuchoniemy Bobò. W 1998 roku do zespołu dołącza były kloszard Nelson Lariccia oraz uczeń jego matki, chłopiec z zespołem Downa, Gianluca Ballarè. Kolejne realizacje są coraz bardziej rozbudowane, szczególnie pod względem logistycznym, a liczba aktorów występujących na scenie sięga nawet czterdziestu jak w Itace (Itaca, 1998). Spektakl Her bjiit (1995) ma premierę podczas Biennale di Venezia. W tych latach krystalizuje się skład jego kompanii teatralnej.

Delbono wiąże życie prywatne z artystycznym - materiałem jego spektakli i filmów stają się wspomnienia, prawdziwe wydarzenia, tematy rodzinne. Twórca - dosłownie i w przenośni - obnaża się przed swoimi widzami, łamie konwenanse i wszelkie tabu. Otwarcie mówi o swojej orientacji seksualnej i chorobie. Jego zespół jest niezwykle różnorodny. Sam Delbono odżegnuje się od etykiety "teatru społecznego" - fizyczna bądź psychiczna odmienność jego współpracowników staje się metaforą jego artystycznych działań i filozofii.

Reżyser znany jest z niecodziennych zestawień obrazów i utworów - w przypadku spektaklu Ludzie z plastiku (Gente di plastica, 2002) łączy fragmenty poetyckiego testamentu Sary Kane z muzyką Franka Zappy. W 2006 roku zrealizował autobiograficzny Krzyk (Grido), za który otrzymał nagrody nie tylko we Włoszech. W 2009 telefonem komórkowym nakręcił awangardowy esej filmowy Lęk (La paura), który rozwinął w Miłości z krwi i kości (Amore Carne, 2011). W 2013 roku zrealizował najbardziej skandalizujący ze swoich dokumentów, nagrodzoną w Locarno Krew (Sangue), w której opowiedział o śmierci swojej matki i przyjaźni z byłym przywódcą terrorystycznych Czerwonych Brygad. Bolesne odejście matki stało się impulsem do realizacji spektaklu teatralnego Orchidee (2014). W 2015 roku premierę miał jego najnowszy film krótkometrażowy Wizyta (La Visite), nakręcony w Pałacu Wersalskim. Compagnia Pippo Delbono jest znana na całym świecie, pokazywała swoje spektakle m.in. na festiwalu teatralnym w Avignon i w najważniejszych stolicach Europy. Twórca był zapraszany do Polski, występował w Poznaniu i Krakowie. Jesienią we Wrocławiu zostanie pokazany premierowo jego najnowszy spektakl Ewangelia (Vangelo, 2016).

Wybrana filmografia