Reżyser, producent filmowy, aktor, a także krytyk, historyk i teoretyk kina. Powszechnie uważany za najbardziej oryginalnego żyjącego twórcę zachodniego kina. Urodził się 3 grudnia 1930 roku w Paryżu, w burżuazyjnej, protestanckiej, szwajcarsko-francuskiej rodzinie, jako drugie z czwórki dzieci Odile Monod oraz lekarza ogólnego i okulisty, Paula Godarda. Jako nastolatek i młody mężczyzna Jean-Luc sprawiał dużo kłopotów rodzinie. Nie chciał się uczyć, z trudem zdał maturę i kradł, także od własnej rodziny, aż wylądował w więzieniu w Zurychu. W 1949 roku zapisał się na studia antropologiczne na Sorbonie, ale ich nie skończył. Na początku lat 50. zaczął regularnie chodzić do paryskich klubów filmowych i odwiedzać filmotekę (Cinémathèque), założoną przez Henri Langloisa, a także pisać recenzje do pism filmowych, w tym założonej przez Erica Rohmera „La Gazette du Cinéma”, a następnie „Cahiers du cinéma”, posługując się z początku pseudonimem Hans Lucas. W „Cahiers”, gdzie redaktorem naczelnym był André Bazin, spotykał się z jeszcze z François Truffaut, Claudem Chabrolem, Jacques’em Rivettem i Rohmerem, przyszłymi twórcami Nowej Fali i idei „polityki autorskiej”, zgodnie z którą reżyser jest ostatecznym autorem filmu. Pod koniec 1950 roku odbył też z ojcem i siostrą półroczną podróż po Ameryce Północnej i Południowej. W 1954 roku, pracując przy budowie zapory wodnej w Szwajcarii, zrealizował za własne pieniądze swój pierwszy film krótkometrażowy, Operacja: beton (Opération béton). W tym samym roku matka Godarda zginęła w wypadku motocyklowym. W drugiej połowie lat 50. artysta imał się różnych zawodów filmowych i realizował kolejne filmy krótkometrażowe, zwykle poświęcone erotycznym związkom między młodymi kobietami a mężczyznami. W 1959 roku nakręcił Do utraty tchu (À bout de souffle), który miał premierę w następnym roku. Film ten stał się przebojem, tak we Francji, jak i za granicą. Dzięki niemu Godard został uznany za najwybitniejszego twórcę francuskiej Nowej Fali i młodego autora europejskiego kina. W latach 60. kręcił jeden lub dwa pełnometrażowe filmy rocznie, a oprócz tego brał udział w filmach nowelowych. W tym czasie utrwalił swą pozycję głównego twórcy Nowej Fali, ale żaden z jego filmów nie powtórzył komercyjnego sukcesu Do utraty tchu. W większości jego filmów z lat 1960–1966 w głównej roli kobiecej występowała Dunka Anna Karina. Godard poznał ją w 1960 roku, podczas kręcenia Żołnierzyka (Le Petit soldat). W 1961 roku Godard i Karina wzięli ślub. Dwa lata później para ta założyła własną wytwórnię filmową, Anouchka Films, której nazwa wzięła się od zdrobnienia imienia Kariny. W 1967 roku Godard, po rozwodzie z Kariną, ożenił się z Anne Wiazemsky, która zagrała w kilku jego filmach z drugiej połowy lat 60. i początku 70., w tym w Chince (La Chinoise, 1967). Po nakręceniu Weekendu (Week-end) w 1967 roku, Godard zaczął realizować filmy dla telewizji, tak na taśmie 35-milimetrowej, jak i na 16-milimetrowej. W tym czasie również zaczął określać się jako maoista i porzucił kino fabularne na rzecz esejów filmowych badających różne aspekty życia społecznego we Francji i w innych krajach, a także relacje między słowem a obrazem. Pierwszym filmem z tej serii była Radosna wiedza (Le Gai savoir, 1968). Ten okres zbiegł się z radykalizacją nastrojów politycznych we Francji, co doprowadziło do Maja ʼ68 oraz towarzyszącym mu fermentem intelektualnym. W 1969 roku, wraz z grupą młodych francuskich radykałów, takich jak Jean-Pierre Gorin, Godard założył Grupę Dżigi Wiertowa, jeden z kolektywów filmowych powstałych w Paryżu na fali wydarzeń majowych. Ostatnim filmem zrealizowanym z Gorinem był List do Jane (Letter to Jane) z 1972 roku. Filmy Grupy Dżigi Wiertowa kręcone były przeważnie poza granicami Francji i dotyczyły problemów klasy robotniczej w różnych częściach świata. Liczne podróże oraz bliski związek Godarda z Gorinem wpłynęły na rozpad małżeństwa reżysera z Wiazemsky. W czerwcu 1971 roku reżyser uległ ciężkiemu wypadkowi motocyklowemu. Podczas rekonwalescencji opiekowała się nim Szwajcarka Anne-Marie Miéville, którą poznał podczas realizacji nieukończonego filmu o walce Palestyńczyków, Przed zwycięstwem (Jusqu’à la victoire). Od tamtej pory stała się ona jego partnerką w życiu i pracy. W 1973 roku firma Anouchka Films zmieniła nazwę na Sonimage, a Wiazemsky w roli jego dyrektorki została zastąpiona przez Miéville. Jednocześnie Miéville i Godard przenieśli firmę do Grenoble, a następnie do Rolle w Szwajcarii, gdzie oboje mieszkają do dziś. Po rozstaniu z Gorinem, w latach 1972-1979 Godard koncentrował się na produkcjach wideo oraz seryjnych programach, zamówionych przez stacje telewizyjne. W utworach tych Godard i Miéville próbowali zdiagnozować stan francuskiego społeczeństwa, przyglądając się temu, jak funkcjonuje ono w mikroskali rodziny czy szkoły. Ich medium były przeważnie osoby znajdujące się na marginesie zainteresowań polityków: gospodyni domowa w Numer dwa (Numéro deux, 1975) i dzieci we Francja, zabawa dwojga dzieci (France tour détour deux enfants, 1977–1978). W 1979 roku Godard powrócił na ekrany kin Europy i USA filmem Ratuj się kto może [Sauve qui peut (la vie)], który stał się dużym sukcesem artystycznym i komercyjnym, porównywalnym do Do utraty tchu i określanym przez samego Godarda jako jego „drugi pierwszy film”. Historia trójki ludzi próbujących rozpocząć życie od nowa urzekła publiczność precyzyjną narracją i subtelnością psychologiczną. Od czasu Ratuj się kto może większość filmów Godarda osadzona jest w Szwajcarii, w okolicy Rolle. Dotyczy to również Pasja (Passion, 1981), gdzie w roli reżysera produkującego tableaux vivants wystąpił Jerzy Radziwiłowicz. W Pasji zadebiutowała w małej roli Myriem Roussel, która stała się nową muzą Godarda. W latach 80. Godard zrealizował kilka filmów poświęconych znanym mitom, takim jak Imię Carmen (Prénom Carmen, 1983) i Zdrowaś Mario (Je vous salue Marie, 1985). W filmach z tej dekady Godard często grał sfrustrowanego i przegranego filmowca. W latach 80. Sonimage zmieniła nazwę na JLG Films, a następnie, z inspiracji Jacka Langa, socjalistycznego ministra kultury w rządzie francuskim, na Périphéria. Pod koniec lat 80. Godard przystąpił do tworzenia własnej filmowej historii kina. Praca nad nią, polegająca głównie na montowaniu fragmentów znanych filmów i dzieł malarskich oraz opatrywaniu ich własnym komentarzem, zajęła mu dziesięć lat. Ukończone w 1998 roku Historie kina [Histoire(s) du cinéma, 1998], będące medytacją nad historią kina, a także polityczną i społeczną historią XX wieku, uznane zostały za arcydzieło i przyniosły ich twórcy tytuł „mistrza montażu”. Kolejne filmy, a zwłaszcza Pochwała miłości (Éloge de l’amour, 2001), potwierdziły jego wysoką formę i zdolność stawiania widzowi coraz to nowych wyzwań.

Ewa Mazierska