Werner Nekes - filmy krótkie
gurtrug nr 1
O gurtrug nr 1 Stan Brakhage powiedział: Od czasu filmów Petera Kubelki to pierwszy europejski film, który naprawdę lubię. Na łące znajduje się 26 osób i dwa konie. Ich chaotyczny ruch widzimy w planie ogólnym, z ptasiej perspektywy. Muzyka i chwile ciszy, nieruchoma kamera, pozornie jedno długie ujęcie przerywane jednosekundowymi przebitkami. Dlaczego pozornie? Bo Werner Nekes bawi się percepcją widza (niem. Trug – złudzenie), utrudniając uchwycenie powtarzalności w rozbieżnym ruchu ludzi. Tym samym zmusza do zastanowienia się nad możliwościami medium.
jüm-jüm
Krótkometrażowy jüm-jüm Werner Nekes zrealizował wraz z żoną, Dore O., w 1967 roku. Przez 10 minut obserwujemy ciało kołyszącej się dziewczyny na tle ekranu z fallicznym motywem. Jednak prosty ruch, poprzez cięcia montażowe, został poddany dodatkowej fragmentaryzacji, tworząc nowy rytm. Swoiste wizualne staccato. W swoim filmowym eksperymencie Nekes i Dore O. uciekają od literackości filmu, budując pomost między sztuką ruchomych obrazów a sztukami pięknymi.
Dore O.
Urodziła się w 1946 roku w Mülheim an der Ruhr, gdzie mieszka i pracuje do dzisiaj. Niemiecka reżyserka filmowa, malarka i fotografka. Studiowała projektowanie w Fachhochschule Krefeld oraz malarstwo w Hamburgu i Perugii. Od 1967 roku tworzy filmy eksperymentalne. Współzałożycielka Hamburger Filmmacher Cooperative. Jest żoną i stałą współpracownicą Wernera Nekesa, w którego filmach występowała także jako aktorka.
1967 jüm-jüm (short, co-dir.)
1968 Alaska (short)
1974 Kaskara (short)
1981 Beuys (short, co-dir.)
1991 Candida
2000 Eye-Step (short)
Kelek
Kolejny eksperyment Wernera Nekesa, w którym twórca eksploruje formalne możliwości filmowego medium, analizując jednocześnie jego tożsamość. Czarno-biały Kelek rozgrywa się w ciszy. Widzimy park, po którym reżyser idzie z kamerą. Następnie z „żabiej perspektywy”, a konkretniej – z perspektywy piwnicy, obserwujemy hamburską ulicę. Kamera umieszczona jest w dziwnych miejscach, na przykład pod spódnicą dziewczyny, ale czasem w niemal dokumentalny sposób rejestruje życie ulicy. Przy czym nie podąża za ludźmi, to oni przypadkowo wchodzą w jej zasięg.
Kelek to film o patrzeniu. Nekes przyjmuje zaskakujące punkty widzenia, cały czas stawiając widza w pozycji voyeura. Podglądacki charakter kina wynika zarówno z obserwacji rzeczywistości, jak i z ciekawości tego, co zakazane, stanowiące tabu. Podstawowe znaczenie pojęcia voyeuryzm wiąże się przecież z erotyką. Werner Nekes podąża tym tropem, sceny miejskie kontrapunktując sekwencjami będącymi swoistą grą z pornografią. Jednak niemiecki reżyser równocześnie ucieka od rzeczywistości, interweniując w nią poprzez zabiegi czysto formalne, jak przyspieszony ruch czy negatywowe zdjęcia scen erotycznych. Dzięki temu jego minimalistyczny, niemy film zyskuje walor muzyczny.
vis-à-vis
Naprzeciwko kamery siedzi sześć osób i w bezruchu, jakby pozując do fotografii, patrzy w obiektyw. Nic się nie dzieje. Jedno ujęcie trwające 14 minut. Lecz Werner Nekes i tym razem eksperymentuje z ruchomym obrazem. Choć vis-à-vis wydaje się być zaprzeczeniem idei filmu, to paradoksalnie reżyser zbliża się tu w najbardziej subtelny sposób do jego istoty. Kamera, rejestrując obraz, utrwala nawet minimalny ruch. Bohaterowie portretu Nekesa są przecież żywymi ludźmi.
Werner Nekes
niemiecki artysta, od lat 60. XX wieku tworzący eksperymentalne filmy i sztukę wideo, kolekcjoner i wykładowca. Urodził się w 1944 roku w Erfurcie, studiował lingwistykę i psychologię we Freiburgu. W 1964 roku przeniósł się do Bonn i stanął na czele uniwersyteckiego klubu filmowego, przyjaźniąc się z filmowcami i innymi artystami, m.in. z Dore O., jego późniejszą współpracowniczką i partnerką życiową. Sam zaczął malować w 1965, eksperymentując z różnymi technikami i materiałami, zaczął też kręcić filmy najpierw na taśmie 8 mm, potem 16 mm. Jego celem stało się uwolnienie filmu od klasycznej narracji i psychologii, zwrot ku strukturze i pierwotnym filmowym jakościom.
1965 Tom Doyle i Eva Hesse / Tom Doyle und Eva Hesse / Tom Doyle and Eva Hesse (short)
1966 Falstart / Fehlstart / The False Start (short)
1966 Start / The Start (short)
1966 Przedmiot / Artikel / The Item (short)
1967 Łuk / Bogen / The Bow (short)
1967 Cięcia dla ABABA / Schnitte für ABABA / Cuts for ABABA (short)
1967 cip cip cip / put-putt / chick, chick, chick (short)
1967 jüm-jüm (short, co-dir.)
1967 Seminarium / Das Seminar / The Seminar (doc., co-dir.)
1967 gurtrug nr 1 / gurtrug Nr. 1 / gurtrug no. 1 (short)
1967 gurtrug nr 2 / gurtrug Nr. 2 / gurtrug no. 2 (short)
1967 Bo nikt nie wie o tym / Ach wie gut, daß niemand weiß / Oh, I Am Glad That Nobody Knew (short)
1967 C/iało / K/örper / B/ody (short)
1967 Filmy drapane, kąsane, naświetlane, dziurawione i łatane / Kratz-, Beiß-, Licht-, Loch- und Flickerfilme / Scratch, Bite, Light, Hole and Patch Movies
1967 Operacja / Operation / The Operation (short)
1968 vis-à-vis (short)
1968 Film grupowy / Gruppenfilm / The Group Movie (short)
1968 Zipzibbelip (short)
1968 Mamo, tam stoi mężczyzna / Mama, da steht ein Mann / Mama, There’s a Man Standing There (short)
1968 Walka Tarzana z gorylem / Tarzan’s Kampf mit dem Gorilla / Tarzan’s Fight with the Gorilla (short)
1968 Mucząca krowa / Muhkuh / The Moo-Cow (short)
1968 Kelek
1965–1969 Palimpsest
1969 Mgławica / Nebula
1970 Abbandono (short)
1971 Spacecut
1972 T-WO-MEN
1972 Z Altony / Aus Altona / From Altona (short)
1973 Arbatax (short)
1973 Otomana / Diwan / The Divan
1974 Makimono (short)
1975 Photophthalmia (short)
1976 Amalgamat / Amalgam
1976 Falun (short)
1977 Lagado
1978 Mirador
1978 Bei der Lichtbildnerin (short)
1979 Horly (short)
1979 Hurrycan
1979 Mała noc / Little Night (short)
1980 Peggy i inni lub gdzie są awangardowcy? / Peggy und die anderen oder Wer trägt die Avantgarde? / Peggy and the Others or Who Carries the Avant-Garde? (co-dir.)
1981 Beuys (short, co-dir.)
1980 Uliisses
1982 Nekes (doc., co-dir., short)
1982 Spojrzenie ze zgodnego więzienia / Blick aus dem harmonischen Gefängnis / A Look from the Harmonious Prison (short)
1983–1985 Optyczne abecadło / Optisches ABC / Optical ABC
1985 Johnny Flash
1986 Media Magica I – Film przed filmem / Media Magica I – Was geschah wirklich zwischen den Bildern? / Media Magica I – Film Before Film (doc.)
1988 Archeologia filmu / Vorgeschichte des Films / The Archeology of Film
1992 Mitchell Feigenbaum (short, co-dir.)
1993–1996 Światowy teatr cieni, I–IX / Schattentheater der Welt, I–IX / The Shadow Theatre of the World, I–IX (video, doc.)
1995 Anthony Moore – muzyk / Anthony Moore – Musician (video)
1995 Aus der Meistergilde der Schüttelreimer (video)
1996 Media Magica II – Co się kryje za obrazem / Media Magica II – Durchsehekunst / Media Magica II – Beyond the Image (doc.)
1996 Media Magica III – Ożywione obrazy / Media Magica III – Belebte Bilder / Media Magica III – Pictures Come to Life (doc.)
1996 Media Magica IV – Wielotysięczny seans filmowy / Media Magica IV – Vieltausendschau / Media Magica IV – Multi-Thousand Picture Show (doc.)
1996 Media Magica V – Obraz i przestrzeń / Media Magica V – Bild-Raum / Media Magica V – The Ambiguous Image and Space (doc.)
1996 Media Magica VI – Cudowny bębenek / Media Magica VI – Wundertrommel / Media Magica VI – The Magic Drum (doc.)
1997 Dzień malarza / Der Tag des Malers / The Day of the Painter
2004 Teatr cieni Richarda Bradshawa / Richard Bradshaw’s Shadowtheater / Richard Bradshaw’s Shadow Theatre
2008 Loplop (short)