Spirala
Motyw śmierci jest stale obecny w twórczości Zanussiego. Spirala to pierwszy z jego dwóch filmów w całości poświęconych eschatologii. Umieranie jest tu ukazane bez retuszu, dosadnie, z całą brzydotą, fizjologią, bólem, strachem. Bunt wobec bliskości i nieuchronności śmierci jest tym większy, że bohater, Tomasz Piątek, to człowiek jeszcze stosunkowo młody, będący u szczytu kariery, i - jak mówi jego lekarz - konsumpcyjnie nastawiony do życia. Wizja śmierci gruntownie przewartościowuje znaczenie tego, co dotychczas osiągnął. Z medycznego punktu widzenia szyderczy, desperacki bunt jest jednak tylko kolejną fazą procesu umierania. Ostateczna decyzja Piątka jest paradoksalnie wyzwaniem rzuconym nieuchronności umierania. Gorzką wymowę potęguje kontrastowe zestawienie dwóch scenerii - gór (kolejny ulubiony motyw reżysera) i obskurnego szpitala. Jedynym komentarzem wprowadzającym perspektywę metafizyczną jest finał, nawiązujący do symboliki popularnych wówczas w Polsce książek Życie po życiu i Życie po śmierci.
Zanussi ponownie zajął się eschatologią przeszło 20 lat później - w filmie Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową.
Mirella Napolska