Struktura kryształu
Wyjątkowy i nowatorski, osobisty głos w polskim kinie końca lat 60. - film z ducha nowej fali, ostentacyjnie surowy, z naturalnym światłem, plenerami, improwizowanymi dialogami rejestrowanymi na żywo i amatorem w jednej z głównych ról. Nowością na tle ówczesnej polskiej produkcji było też wprowadzenie na ekrany postaci inteligentów i ich dylematów. Pozornie nic się tu nie dzieje, choć w gruncie rzeczy dzieje się dużo - jak u Czechowa. Rolę wartkiej akcji przejmuje tu konfrontacja dwóch życiowych postaw, dla której punktem wyjścia jest wizyta Marka u dawnego przyjaciela ze studiów, Jana. Marek wybrał rozwój zawodowy, karierę, dynamikę, dostęp do zdobyczy konsumpcyjnego świata (na miarę PRL-u), Jan - skromne, wiejskie życie i wewnętrzną niezależność. Każdy z nich coś zyskuje i coś traci. Pytania o moralną cenę sukcesu, o pielęgnowanie lub zaprzepaszczanie własnych talentów, o wszystkie "być czy mieć", zostały wpisane w kontekst codziennych drobiazgów, z jakich składa się życie Jana i Anny - pracy, skromnych przyjemności, żartów, wzajemnych przekomarzanek.
Strukturę kryształu odczytywano na ogół jako rzecz o dylematach współczesnych inteligentów. Po latach można dostrzec również mistyczną perspektywę i takiż sposób odczytania filmu.
Mirella Napolska